::هه نبانه بورینه::

ئاوێنه ماڵپه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری فه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رهه نگ و هونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری کوردی

فه رهه نگی زمانی کوردی

سه ر چاوه:

http://www.facebook.com/zmani.kurdi

کوردی زمانێکی پاراو و پاکە، دەکرێ لە بەهێزترین زمانەکانی سەر زەوی بێت.
فارسی لە گۆڕەپانی زمانی دنیا بە چاوێکی رۆژد (جدی) سەیری دەکرێ، ئەگەر بێت و لەم زمانە وشەی عارەبی دەرهاوێژین ئەوە زمانێکی بێ کەلک دەمێنێ.
بەختی باشمان زمانی کوردی بەهۆی زۆری شێوەزار (لەهجە) ئەو کێشەیەی نیە.
بۆیە با هەموومان هەوڵ بدەین چالاکتربین، ئێمە خەمی زمانەکەمان بێت

مەوعید = ژوان
شوێنی مەوعید = ژوانگە – جێژوان
وشە = پەیڤ
ئێستا پیر بووم و کەوتومەتە "ئاویلکە"
چاوی جوانم لێ ون دەکات چاویلکە
ئاویلکە: گیانەڵاو، سەرەمەرگ، بە سایتی بەر لە گیان دەرچوون دەگوترێ ئاویلکە...

پێغەمبەر = پەیامبەر

دەرۆزە = پارسەکی
دەرۆزەکەر = پارسەک

ئادان = زه‌وی به‌پیت و به‌ره‌که‌ت و ئاوه‌دان
مه‌حچه‌چه‌= به‌ری وشکراوه‌ی خڕنوکه‌ (پێشان ئه‌فرۆشرا)
رنک= نێرکه‌ که‌نگر
په‌ڵپ = ئیعتراز (په‌ڵپگرتن = ئیعترازگرتن)

ژوان: شوێنی بە یەک گەیشتنی دوو دڵدار!

چــــــــــاو
برۆ، پێڵوو، برژانگ، سپێنە، ڕەنگێنە، بیلبیلە، گلێنە

فایل = پەڕگە

فۆڵدەر = بوخچە

مالو : يانى جى؟ وشةيةكى هةورامى ية

ئەو وشە بێگانانەی خۆیان خزاندیتە ناو زمانی کوردی:

بالیۆزخانه‌:سه‌فاره‌،بالیۆزخانه‌
بایكۆت:مانگرتن
به‌كه‌لۆریۆس:باوه‌رنامه‌ی زانكۆ
بودجه‌:خه‌رجی سالانه‌
بۆند:گرێبه‌ست

ئەو خوێنەی کە لەگەڵ ئاو و پیسی لەش تێکەڵ دەبێ، پێی دەگوترێ "خیزاو"

(روح - روح البشر) به كوردى (كيان - كيان ى مروف)

ئالووده‌بوون - به‌ مانایه‌كی ته‌واو به‌ریزان

ئاوێنە: باڵانوان، باڵانوێن، نەینک، نەینۆک، جام، جامی باڵانوێن، کولانکەی بان، ڕۆچنەی مچ، قودیک، عەینەک

بابرده‌ڵه‌:١-هه‌ر شتێكی سوكه‌ڵه‌ی با بتوانێ ڕایرفێنێ ٢- ئینسانی بێ تاقه‌ت و كزه‌ڵوكه‌ "منیش بابرده‌ڵه‌ی به‌ر گێژه‌ڵوكه‌م
ده‌مێك له‌و قوڵگه‌،تاوێك له‌و چڵوكه‌م"
(هێمن)
ئاژنی: مەلە، مەلاوانی، سۆبایی

بریندار: بیمار، زامدار، زامار، ئەنگاوتە

باڵانوان:ئاوێنه‌.
باڵباز:سه‌رباز،عه‌سكه‌ر.
باقی:پایه‌دار،به‌رده‌وام.
بارشت:بارین :وادیاره‌ ئه‌و شۆ هه‌وای بارشتی هه‌یه‌.
باپیری: جۆره‌ هه‌نارێكی ترش و شیرین(مزر)ه‌.

شعر: هۆنراوە، هەڵبەست، هۆزان

شاعیر: هۆنەر، هۆنیار، هەڵبەستڤان، هۆزانڤان

زوڵف: کەزی، بسک، گیسو

کچ: کەچک، کیژ، دۆت، کەنیشک، 'کناچێ، کناچە' (هەورامی)، 'کێنا، كه‌ینا ، كه‌ینه‌كه‌'(زازای).

میوانخانە: هۆتێل، ئوتێل

مسودە: بەرنووس، خامنووس...

خامە: قەلەم، قەرەم، بنووس، پێنووس

حاپۆل: حەپۆل، "پیاوی گەورە و گرانی گێلۆکە"

بیژی: زۆڵ، زۆرڵ، ناکەس بەچە، ( بەو منداڵە دەگوترێ کە بە جووتبونی بێ هاوسەرگیری لە دایک دەبێ ).

حەمام: گەرماو، گەرماوە، حومام، سەرشۆک

زار: ١-دەم، دەڤ، دەو، ٢-منداڵ، ٣-دەرمانی جانەوەر کوژ، ٤-ژەهر، ٥-کز و لاواز، ٦-پەرێشان و لێقەوماو، ٧-دەنگی گریان، ٨- پاشگری بەواتا (گوڵزار، دڵزار...) ٩- شێوەی زمان (شێوەزار، [زارەی کرمانجی، زاری کرمانجی]) ١٠- چێندراو (زوەی و زار)
سۆزان: سوتان

سۆزاندن: سوتاندن
سۆزانی - سووزمانی : ژنی بێ شەر و حەیا، لەشفۆرش (قەحپە)
سۆزرەت: عەجایب، سەمەرە

سۆزکردن: گۆرانی بە سەبرۆکە گوتن.
سووزن: دەرزی درێژ و ئەستور

سووزەنەک: نەخۆشیەکە لە جێگای شەرمی نێر و مێ پەیدادەبێ.

خورت: لاو، جحێڵ، گەنج، جەوان، جوان

دەست: دەس

دەسبەردان: وازهێنان

دەسبڕێ: گزیکاری، فریودانی خەڵک

دەسبازی: گەمە و گاڵتە بە دەست لێکتردان، ( کوڕ و کچ خەریکی دەسبازی بون)

دەساو: تامی دەستی چێشت لێنەر، (دەساوی خۆشە)

دەساوێژ: پەلامار، هێرش، گەمارۆ، هەڵمەت

دەسبەجێ: هەرلەجێ
دەسبەزاخا کردن: فریودان و زیانلێدان

دەسبڕ: چەتە و ڕێگر

دەسپاچە: سەرگەردان و شێواو

دەسپانکردنەوە: پارسەکی کردن، سواڵکردن

دەسپەڕ: ئاوهێنانەوە بە دەست، جڵق
دەسپیس: سیرمەخۆر

قەمسەلە: پەسەک، پەستەک

علاوة = سەرەمووچە

ترفیع = بەرزەمووچە

عەریزە نووس = داوانووس
فەرمان ڕەوا = فەرمان ڕەو
مجاملة = مەرایی کردن

پاسکیل = دووچەرخە

انذار = هۆشداریی
کفیل = دەستەبەر

دیزاین/تصمیم = شێوەگرتن

ستراکچەر/هیکل = بونیاد

لەو/قانون = یاسا

لانگویج/لغة = زار

ئاپۆ = مام
برای باوکت ئاپۆی تۆیە.

Font: شێوە نوس

تەلەفۆن = دوژنەفتن

ئارایشت= فارسییە، كوردی “خەمڵ، خەمڵاندن، خەمڵین، خەمڵا خۆ چێ كە” دەڵێن، وا بزانم پیرەمێردە دەڵێ: “خەمڵیوە خاكی وەتەنم”. خەمڵگە باشترە لە ئارایشگە. پاداشت فارسییە. ئەگەر مەبەست لێی “ثواب” بێ، ئەوە كورد دەڵێ خوا “چاكەت” بداتەوە، ئەگەریش مەبەست لێی دەسهەقی كارێكی نووسین یان هونەری بێ ئەوە “سەرقەڵەمانە”ی مەلایان زۆر باشە بۆ ئەو جێیە. سەرقەڵەمانە جیایە لە سەرەقەڵەم، سەرقەڵەمانە ئەوەیە هەقی خاوەن هۆشێك دەدەی كە كارێكی كردووە بە نووسین یان بە هونەر. سەرەقەڵەم “رؤوس اقلام”ە، سەرنج و تێبینیی بچووك دەگرێتەوە بۆ بەبیرهاتنەوە.

مێرخاس: پیاوچاک

مێر: پیاو/ مێرد

خاس: چاک

کۆمێنت(comment): بۆچوون، لێدوان، تێبینی، سه‌رنج
ئافراندن: دروستکردن/ بەدیهێنان/ خوڵقاندن/ چێکردن

ئافەریدە: دروستکراو/ بەدیهاتوو

ئافریدەگار: خودای بەدیهێنەر

"دۆت"مام یاخود "دۆت"ی داوه‌ت
دۆت به‌واته‌ مێ دێ، له‌ شێوه‌زاری کرمانجی

پسمام= کوڕه‌مام/ئامۆزا (نێر)

دۆتمام= کچه‌مام/ ئامۆزا (مێ)
:. دۆت به‌واته‌ی کچ (مێ) دێ

دۆتی داوه‌ت= کچی شایی
داوه‌ت= شایی/ هه‌ڵپه‌ڕکێ

پایسکیل: دووچەرخە

نە "نەنگی"یە و نە پیاوەتی
جیاوازی نەتەوایەتی
بڕیارە و مێژوو داویەتی
کە کورد بین و
هەر کورد ئەبین
نەنگی: شوورەیی